Marrakesz

W Marrakeszu (Marrákush, fr. Marrakech) panuje zupełnie inna atmosfera od miast na północy kraju. Jest zdecydowanie bardziej afrykański niż kosmopolityczna Casablanka, bardziej marokański niż sterylnie czysty Rabat i bardziej berberyjski niż powściągliwy Fez.
Leżący na ważnym skrzyżowaniu dróg, jest czwartym co do wielkości miastem Maroka i uchodzi za stolicę południowej części kraju, przyciągając niezliczonych kupców i handlowców z sąsiednich równin, Atlasu Wysokiego i Sahary.
O ile kolor niebieski jest utożsamiany z Fezem, zielony z Meknesem, a biały z Rabatem, o tyle czerwony uważa się powszechnie za kolor Marrakeszu. Lokalna berberyjska legenda mówi, że gdy w sercu miasta wznoszono meczet Kutubijja, polało się tyle krwi, że wszystkie mury, domy i drogi przybrały czerwoną barwę. Spoglądając o zachodzie słońca na okalające medynę czerwone mury oraz domy o płaskich dachach, łatwo zrozumieć tę legendę.
Założony w 1062 r. przez pochodzącego z dynastii Almorawidów sułtana Jusufa bin Taszfina, Marrakesz był niegdyś ważnym w świecie islamu ośrodkiem artystycznym i kulturalnym. Wykorzystując bogactwa zagrabione podczas podboju Hiszpanii, Jusuf nieustannie rozbudowywał i upiększał miasto, pozostawiając w spadku swym następcom wspaniały klejnot sztuki urbanistycznej.
Szczyt rozwoju Marrakesz osiągnął pod panowaniem syna Jusufa, Alego, którego matka była chrześcijańską niewolnicą. Oprócz licznych pałaców i łaźni Ali zbudował rozległy system podziemnych kanałów irygacyjnych (khettara), które do dziś doprowadzają wodę do miejskich ogrodów. Równocześnie w obrębie wzniesionych z czerwonego piaskowca wałów obronnych i umocnień ziemnych rzemieślnicy z muzułmańskiej Hiszpanii budowali pierwsze obiekty w stylu andaluzyjskim, które w 1147 r. zostały w dużej mierze zrównane z ziemią przez Almohadów.
Miasto odbudowano wkrótce potem – również i tym razem andaluzyjscy rzemieślnicy wykonali większą część prac. Marrakesz pozostał stolicą państwa Almohadów aż do chwili upadku dynastii w 1269 r., kiedy Merynidzi przenieśli stolicę do Fezu.
Wraz ze wzrostem wpływów Saadytów w XVI w. Marrakesz ponownie przejął funkcję stolicy. W tym okresie powstała mellah (dzielnica żydowska), ponadto wybudowano ogromny meczet Mwassin (fr. Mouassine) i medresę Ali ben Jusufa. Jednym z najwybitniejszych sułtanów z dynastii Saadytów był Ahmed al-Mansur, który pozostawił po sobie wspaniały Palais el-Badi oraz tzw. grobowce saadyjskie.
Następcy Saadytów, Alawici, przenieśli stolicę do Meknesu, co jednak nie oznaczało, że można zignorować Marrakesz. Wprawdzie Mulaj Ismail zburzył Palais el-Badi, by zyskać materiał budowlany, ale jego następca, Sidi Mohammed ben Abdallah, przeznaczył znaczne środki na przebudowanie i odnowienie murów miejskich, kazby, pałaców, meczetów i meszwarów; założył również nowe ogrody (m.in. Jardin Ménara).
W XIX w. Marrakesz zaczął podupadać. Sytuacja poprawiła się nieco wraz z koronacją w 1873 r. Mulaj al-Hassana I. Dalszy rozwój miasto zawdzięcza przede wszystkim aktywności Francuzów w okresie protektoratu – zbudowano wówczas ville nouvelle (nowe miasto), ożywiono i ponownie zasiedlono medynę (stare miasto) oraz zbudowano Place de Foucauld. Rozwijająca się w szybkim tempie turystyka stanowi dla miasta znaczące źródło zysków. Okazały Palais du Congress wraz z pięciogwiazdkowymi hotelami nieopodal pełni funkcję ważnego ośrodka kongresowego.
Podobnie jak w Fezie i Meknesie, medyna i ville nouvelle zajmują mniej więcej ten sam obszar. Z centrum ville nouvelle do Dżemaa el-Fna – głównego placu w sercu starej części miasta – idzie się 30 min, w związku z czym wygodniej skorzystać ze środków komunikacji miejskiej.
Dwie główne dzielnice w ville nouvelle to Gueliz i Hivernage. W tej drugiej nie ma nic szczególnie ciekawego, poza kilkoma hotelami umiarkowanej i najwyższej kategorii cenowej. Hivernage sąsiaduje z Jardin Ménara. W ville nouvelle zakłady przemysłowe skupiają się w Gueliz, natomiast większość biur, restauracji, kawiarni, sklepów oraz hoteli – przy pełniącej funkcję głównej arterii Ave Mohammed V albo w jej pobliżu. Dworzec kolejowy jest zlokalizowany na południowy zachód od Place du 16 Novembre, przy Ave Hassan II. Siedziba głównego dworca autobusowego stoi obok Bab Dukkala (ok. 10 min piechotą na północny wschód od tego placu i ok. 20 min od Dżemaa el-Fna).
Dżemaa el-Fna to duży, nieregularny plac, nad którym góruje widoczny z daleka meczet Kutubijja. W pobliżu nie ma żadnych wyjątkowych zabytków, ale sam plac, z mnóstwem stoisk oraz kolorowym tłumem turystów i miejscowych, ma niepowtarzalną atmosferę.
Większość tanich hoteli można znaleźć w wąskich uliczkach odchodzących na wschód i południowy wschód od placu. Suki oraz najważniejsze budynki sakralne są zlokalizowane na północ od Dżemaa el-Fna.